QENI

Qeni (Canis lupus familiaris) është një lloj i zbutur i ujkut, anëtar i familjes Canidae dhe rendit Carnivora. Termi përdoret për të dy variantet i egër dhe i përkëdhelur. Qeni e ka prejardhjen nga familja e ujqërve.
Qeni shpejt u bë i njohur kudo në kulturën e të gjitha pjesëve te botës, zakonisht në vendbanimet e hershme të njeriut. Besohet se emigrimi i suksesshëm nëpër ngushticën e Beringut nuk mund të ketë qenë i mundur pa qen te cilët tërhiqnin slitën. Qentë kryejnë punë të shumta për njerëzit, të tilla si gjueti, mbrojtje, ndihmojnë individët me të meta. Aktualisht, vlerësohet se në botë ka 400 milionë qen.
Gjate 15.000 viteve qeni ishte zbutur, vetëm në një pjesë të vogël të tokës jo, grupet e kafshëve të ngjajshme pamja dhe sjellja nga e cila janë formuar nga faktorët e mjedisit dhe rolet funksionale. Si kuptim modern i gjenetikes së zhvilluar, njerëzit filluan të përziejnë me qëllim qentë për një përhapje të gjerë me tipare specifike. Përmes këtij procesi, qeni ka zhvilluar në qindra raca të ndryshme, dhe tregon më shumë sjellje ne ndryshim me çdo gjitar tjetër te tokës.

Shikimi

Ashtu si gjitarët më të mëdhenj, qentë kane shikim me ngjyra ekuivalente me vizion (kuqe-jeshile) ngjyra te verbërish tek njerëzit (deuteranopia). Sistemit vizual (pamor) tek qeni ka evoluar për të ndihmuar në gjueti. Dallimi pamor i tyre për objektet qe levizin është shumë i lartë; qentë kanë treguar qe jane në gjendje që të dallojne në mes njerëzve pronarin e tyre nga distanca deri një milje. Si gjahtarë qentë shpesh mbështeten në vizionin e tyre në situata të ulëta drite: ata kanë bebe syri të mëdhenj, një densitet të lartë, një rreze te madhe shikimi, dhe një lucidum tapetum. Tapetum është një sipërfaqe reflektuese pas retinë se reflekton dritën e cila kthehet për të dhënë shembellim te dyte per te pare me mire gjallesen. Sytë e racave të ndryshme të qenve kane forma, dimensione, dhe konfigurimime ne retinë te ndryshme. Shumë prej tyre kane nja damar pamor - një qark te gjerë që shkon në të gjithë gjerësinë e retinës dhe i jep asaj një fushë shumë te gjerë dhe nje vizion të shkëlqyer. Disa kohë me pare disa perj tyre kanë pasur nje fushë vizioni deri në 270° (krahasuar me 180° per njerëzve). Disa prej tyre te cilet kane nuhatje te dobët kanë zone shikimi te ngjashme me atë të njerëzve. Shumica kanë vizion të mirë, por disa tregojnë një gjenetikë predispozicion për miopi - të tilla si Rottweilers, ku një në çdo dy është gjetur të jetë miop (dritshkurter).